Verkeersgewenning voor paarden 07/02/2014 9 min

Verkeersgewenning voor paarden

Paarden kunnen enorm genieten van een ontspannende wandeling, maar treffen ze een luide vrachtwagen, een flapperende plastiek zak, een omgevallen boom, een extravagante brievenbus,... op hun pad, dan kan de rustige gemoedstoestand van deze vluchtdieren meteen omslaan in paniek. Gelukkig bestaan er heel wat efficiënte trainingsmethoden om paarden 'verkeersmak' te maken, zodat u vol vertrouwen met hen op wandeling kan trekken.

Heel wat gespecialiseerde trainers kunnen u helpen bij het verkeersmak en stressvrij maken van uw paard. Een aantal lessen kunnen u zeker op - de veilige - weg zetten. Doen dus!

Demonstraties

In 2012, 2013 en 2014 organiseerde het Vlaams Paardenloket, nu PaardenPunt Vlaanderen, op Flanders Horse Expo een demonstratie rond paarden in het verkeer. Elk jaar krijgt de demonstratie een andere insteek. Op deze pagina vindt u een fotoverslag van de demo uit 2013 die zich vooral focuste op stresstraining en het voorbereiden van paarden om op de openbare weg te gaan.
De inhoudelijke uitwerking en de demonstratie zelf werden verzorgd door gediplomeerd instructrice Iris Van Rompaey (www.iristrainingstable.be).

Trainingstips - Iris Van Rompaey

Opgelet: Deze tips zijn een summiere samenvatting van de mogelijkheden. Wanneer u ze uitprobeert, zal u ongetwijfeld op nieuwe vragen of moeilijkheden stoten. Overweeg daarom om enkele lessen te nemen bij een gespecialiseerd trainer.

Paarden vluchten weg van alles wat ze als een mogelijke dreiging zien. Het zijn immmers vluchtdieren die het natuurlijk instinct hebben zo snel mogelijk de benen te nemen om te overleven. Stresstraining is erop gericht om dit natuurlijke vluchtinstinct om te buigen naar een nieuwe overlevingsstrategie. Hieronder vindt u enkele concrete oefeningen die u hierbij kunnen helpen. Ze werden opgedeeld in drie belangrijke luiken:

  • grondwerk
  • rijvaardigheid en lichaamscontrole
  • stresstraining onder het zadel


1. Grondwerk

We starten de training met grondwerk.

1.a Attributen verzamelen

Tijdens het grondwerk confronteren we het paard met objecten waarmee het niet vertrouwd is. Zorg dat u genoeg verschillende attributen ter beschikking heeft, zodat er geen gewenning optreedt. Door voortdurend met nieuwe zaken geconfronteerd te worden, leert het paard heel bewust om zijn emoties onder controle te houden. U kan best materiaal kiezen dat verwijst naar zaken die voorkomen in het verkeer:

Belletjes ► Koetsen, fietsen,...
Plastic zak ► Uittrekken van een jas, lint, afval,...
Plastic bash ► Spandoek, aanhangwagen,...
Toeter ► Claxonnerende wagens
Sirene ► Nooddiensten


Paraplu

Er bestaan heel wat originele mogelijkheden:
  • Spuitbus ► Luchtremmen
  • ...

1.b Veilige zone

Zorg dat u zich tijdens het grondwerk steeds in de zogenaamde "veilige zone" bevindt.

Voor onze veiligheid blijven we ter hoogte van de schoft en houden we het paardenhoofd aan onze kant.
Zorg dat het paard het hoofd niet naar buiten brengt. Als het paard zich verplaatst, blijven we aan de schoft door mee te bewegen.


1.c Druk opbouwen en wegnemen

Wat gebeurt er als u een paraplu, of een ander vreemd object bij een paard in de weide legt? Het zal weglopen om zo veel mogelijk afstand te creeëren tussen de paraplu en zichzelf. "Probleem opgelost!", denkt uw paard nu. Met behulp van stresstraining willen we het paard op een andere manier leren denken en duidelijk maken dat kalmte hem kan redden. Heel wat gespecialiseerde trainers bieden cursussen grondwerk aan. Aarzel niet om hun hulp in te roepen.

Ga in de veilige zone staan en hou uw paard ontspannen vast. Toon één van uw verzamelde attributen en doe het weer weg als uw paard stil blijft staan. Zo leert hij dat vluchten niet werkt.
Wanneer uw paard ontspannen blijft staan als hij het object ziet, verhoogt u de druk. Beweeg het object bijvoorbeeld dichter naar het paard toe, schud er rustig mee of laat het een beetje geluid maken. Neem de druk weer weg als het paard stil blijft staan.
Zoek steeds de hoeveelheid druk op die comfortabel is voor uw paard en ga dan rustig over die grens. Om hem te overtuigen dat kalm blijven een goede strategie is, neemt u telkens de druk weer weg als uw paard blijft staan en ontspant.
Opgelet, nu verschijnt het zeil ook in het rechteroog.



2. Rijvaardigheid en lichaamscontrole

Alvorens u te paard de openbare weg betreedt, moet u er zeker van zijn dat u rijvaardig genoeg bent om in het verkeer te gaan. Dit is trouwens wettelijk verplicht.

Welke discipline u ook beoefent, - jumping, dressuur, mennen, natural horsemanship, western,... - in Vlaanderen staan heel wat gediplomeerde lesgevers te wachten om u de nodige rijvaardigheden aan te leren.
Bij LRV en VLP, kan u trouwens door Bloso erkende brevetten behalen om uw rijvaardigheid te bewijzen.
» Klik hier voor meer informatie over de brevetten van LRV.
» Klik hier voor meer informatie over de brevetten van VLP.

Hoe goed u zelf ook kan rijden of mennen, vergeet niet dat eveneens uw paard ook over de nodige vaardigheden moet beschikken voordat u veilig het verkeer in kan gaan. Voor u de stap naar buiten zet, kan u best uw paard in de piste trainen. Het is natuurlijk ook niet voldoende om hem aan te leren dat hij naar links moet gaan als u de linkerteugel aanhaalt en naar rechts als u dit met de rechterteugel doet. Het is van groot belang dat u ook wat lichaamscontrole of bodycontrol aanleert: het aansturen van het hoofd, de hals, de schouders, de ribben en de achterhand van uw paard.

Welke discipline u ook beoefent, lichaamscontrole komt overal terug. Het helpt u immers niet alleen om uw paard veilig doorheen moeilijke situaties te navigeren, maar het maakt uw paard ook soepeler, gezonder en beter in staat om u te dragen. Neem een gediplomeerd lesgever onder de arm om deze bodycontrol onder de knie te krijgen. Hier geven wij nog enkele algemene tips mee.

2.a Hoofd

Wat doet een paard met zijn hoofd en hals als een enge, luide vrachtwagen met grote snelheid op hem af komt gereden? Hij spant zijn hals op en steekt zijn hoofd in de lucht.
Als u voelt dat uw paard stress krijgt en zich opspant, kan het soms volstaan dat u zijn hoofd omlaag vraagt om hem te kalmeren. Daarom is het zeker nuttig om hem te leren zijn hoofd naar beneden te brengen alvorens u het verkeer in gaat.

2.b Schouders

Controle over de schouders van uw paard is onmisbaar als u op wandel gaat. Indien hij schrikt zal hij immers eerst zijn schouder opzij gooien en als hij ergens niet door wil lopen zal hij zijn schouders gebruiken om uit te breken. Laat uw paard wanneer hij zenuwachtig wordt dus niet te veel opzij kijken. Dan gaan zijn schouders immers naar buiten.
Schouder binnen- en schouder buitenwaards zijn bijvoorbeeld goede oefeningen om meer controle te verkrijgen. Een andere manier is bijvoorbeeld een cirkel rijden met buitenstelling. Als u geen controle over zijn schouder heeft, zal uw paard zijn neus volgen en naar buiten draaien. Heeft u wel controle over de schouder, dan kan u hem ook met buitenstelling op de volte houden.

2.c Ribben

Treft u een vreemd obstakel op de weg, waar u moeilijk rond kan, dan is het zeer handig dat u de ribbenkas van uw paard apart kan aansturen. De ribben kan u trainen door zijgangen te maken.

2.d Achterhand

Wandelt u bijvoorbeeld langs een afgrond of op een smalle weg doorheen weiden met prikkeldraad en voelt u de achterhand van uw paard uitwijken... Dan zal u zich het zeker niet beklagen indien u getraind heeft op het verplaatsen van de achterhand. Dit leren paarden vaak het gemakkelijkst op een cirkel.

3. Stresstraining onder het zadel

Wanneer ons paard geleerd heeft dat kalmte een goede overlevingsstrategie is, onze rijvaardig voldoet en we de verschillende delen van het lichaam van ons paard kunnen controleren, is het tijd om dit alles te combineren.

Hieronder vindt u enkele tips en oefeningen. Ga ten rade bij een gediplomeerd lesgever om op een veilige en effectieve manier aan stresstraining te doen.

Start de stresstraining in stilstand. Dit is uw paard immers al gewend dankzij het voorbereidende grondwerk. Schakel een helper in om dezelfde oefeningen te doen die reeds bij het grondwerk aan bod kwamen. Blijf zo kalm mogelijk en stel uw paard gerust.

Paarden gebruiken de stilstand om te rusten, de stap om voedsel te verzamelen, de draf om te spelen of te imponeren en de galop om te vluchten. In galop komt er dus het meeste bloed naar boven en zal uw paard het gevoeligst zijn.
Indien u aan stresstraining doet in een snellere gang, wordt de druk op uw paard groter. Wanneer hij in stilstand kalm blijft, kan u dus iets verder gaan door de oefeningen in stap uit te voeren. Werk daarna aan de draf en vervolgens aan de galop.
Als paarden weten dat er ontsnappingsruimte voor handen is, zullen ze kalmer zijn. Let maar eens op als uw paard een eng voorwerp ziet. Hij zal zich eerst op het object focussen en vervolgens even kort wegkijken om te zien of hij ruimte heeft om weg te lopen. Wanneer u gaat bewegen tijdens de stresstraining onder het zadel, gaat uw helper dus eerst aan de buitenkant staan (tussen u en de omheining in). Zo weet uw paard dat hij naar binnen toe kan ontsnappen en zal de druk minder hoog zijn. Wanneer uw paard ontspannen blijft tijdens de oefeningen, verplaatst uw helper zich naar de binnenzijde en maakt hij de doorgang steeds smaller.
Bent u alleen, dan kan u een eng voorwerp in het midden van de piste leggen. Indien het enge object in het midden van de piste ligt, heeft uw paard veel ontsnappingsruimte.
Rij spiraalsgewijs om het object heen. Zodra uw paard ontspant kan u een beetje dichter komen. Ook kan u het paard zo ver mogelijk van het object aan het werk zetten en vervolgens in de nabijheid van het voorwerp laten rusten. Zo buigt u het negatieve om in iets positiefs.
Wanneer u al ver gevorderd bent, kan uw assistent bijvoorbeeld met een plastic zeil bewegen.
Gaat dit goed, dan kan u beiden een kant van het zeil vasthouden. Schrikt uw paard, dan laat u het weer los.
Wanneer dit allemaal lukt, kan u samen gaan bewegen en vervolgens het zeil volledig aannemen.

Denk eraan: Hoe sneller de gang, hoe groter de druk.
Een zeil op de grond, kan een plas water, een boomstam of een brug voorstellen.
Maak een smalle doorgang na zodat u zich op een veilige manier kan voorbereiden op het passeren van afgronden, weiden met prikkeldraad,....

Oefen niet enkel met enge, opvallende of flapperende objecten, maar ook met geluid.
Paarden zijn nieuwsgierig naar zaken die van hen weg bewegen. Maak gebruik van deze natuurlijke nieuwsgierigheid door achter een eng voertuig, zoals een traktor, aan te rijden.
De traktor passeren is al wat moeilijker. Doe dit eerst aan de binnenkant van de piste, waar uw paard kalmer zal blijven omdat het meer ontsnappingsruimte heeft.
Volgende stap: Passeer de traktor langs de buitenzijde.
Voor de traktor rijden is het moelijkst. Paarden hebben immers een blind spot achter zich. Wat ze niet zien, maakt hen angstig. Ze gaan schuin lopen of zigzaggen om vanuit hun ooghoek toch iets te kunnen zien.

Tenslotte laten we ons inhalen door de traktor.

Besluit

Vooraleer de openbare weg te betreden, moeten zowel u als uw paard over heel wat vaardigheden beschikken. Deze vaardigheden kan u aanleren met behulp van grondwerk, lichaamscontrole / bodycontrol en stresstraining onder het zadel. Schakel de hulp in van een gediplomeerd lesgever om u hierbij te helpen.