Paardenpunt Vlaanderen

Schrijnend tekort aan opvangcapaciteit voor paarden in asielen

Op 4 oktober 2014 (Werelddierendag) organiseerde de “Stichting voor paarden in nood” een studienamiddag rond asielpaarden. Dit evenement kaderde in een breder beleid van de Vlaamse paardensector om de stijgende verwaarlozing de kop in te drukken.

Vlaamse kwaliteitspaarden gooien wereldwijd hoge ogen. Vorige maand nog, sprong het, in Vlaanderen gefokte, jumpingtalent Cortes C de geschiedenisboeken in als beste paard op de vierjaarlijkse wereldkampioenschappen. Daarmee treedt hij in de voetsporen van een lange rij wereldpaarden,die Olympische en andere successen opstapelden.Dit succes staat helaas in schril contrast met de schrijnende taferelen van paardenverwaarlozingen een gebrek aan opvangcapaciteit in de asielen, waar Vlaanderen mee kampt. Het ontbreekt de onlangs geregionaliseerde Dienst Dierenwelzijn hierdoor aan de nodige mogelijkheden om, zelfs in geval van schrijnende verwaarlozing, paarden in beslag te nemen.

De sector wil dit probleem zelf mee aanpakken en besloot dit jaar voor de eerste maal om een grootschalige infosessie te organiseren, specifiek rond paardenverwaarlozing. De problematiek gaat heel wat mensen duidelijk nauw aan het hart. Meer dan 150 geïnteresseerden schreven zich in voor de Studienamiddag Asielpaarden van 4 oktober 2014. Tijdens deze goed gevulde infosessie overliepen specialisten de geldende regelgeving en werden goede voorbeelden uit Groot-Brittannië (The Horse Trust) en Wallonië (Animaux en Péril) ter inspiratie naar voren geschoven.

Op de website van de "Stichting voor paarden in nood" kan u alle presentaties van de studienamiddag downloaden en het afsluitend debat integraal opnieuw beluisteren. U vindt er bovendien ook fotomateriaal en videoreportages. De beelden kan u gratis overnemen indien u voorafgaandelijk contact met ons opneemt.
» Klik hier om naar de website van de "Stichting voor paarden in nood" te gaan.

Stijgende trend inbeslagnames

In 2013 ontving de Inspectie Dierenwelzijn, over heel België heen, 282 klachten over paardachtigen. Na inspectie werden er in Vlaanderen 68 paarden, pony’s en ezels in beslag genomen (cijfers: Dienst Dierenwelzijn) . Op het einde van dat jaar stonden er voor Vlaanderen 178.047 paardachtigen geregistreerd in de centrale gegevensbank. Dat betekent dus dat minder dan 0,04% van alle paarden, pony's en ezels in België in beslag genomen werden. Uiteraard zijn bijna alle paardenhouders echte liefhebbers die hun dieren een zorgeloos leventje bieden, maar het aantal inbeslagnames stijgt wel. In 2014 werden er tot nu toe reeds 102 paardachtigen in Vlaanderen in beslag genomen. Daarnaast staan heel wat eigenaars paarden, pony’s of ezels vrijwillig af aan opvangcentra, maar die verschijnen niet in bovenstaande statistieken.

Oorzaken

Het aantal paarden in Vlaanderen stijgt jaar na jaar, vooral door aanvoer van goedkope paarden uit het buitenland. De eigen fokkerij gaat in aantal achteruit, maar de kwaliteit van onze paarden blijft wel stijgen. Dergelijke stamboek- en sportpaarden vinden over het algemeen gemakkelijk hun weg naar een nieuwe eigenaar, hetzij in het binnenland, hetzij buiten de landsgrenzen. Zij realiseren een belangrijk deel van de 219 miljoen euro aan toegevoegde waarde waarvoor de sector garant staat (cijfers: Vlaamse overheid). Willekeurig gefokte paarden lopen daarentegen een groot risico op verwaarlozing. Paarden waar geen vraag naar is, hebben weinig of zelfs geen economische waarde en komen maar al te vaak via een neerwaartse spiraal bij ongeschikte, of zelfs malafide, eigenaars terecht.

De dagelijkse verzorging van een paard brengt heel wat kosten met zich mee. Deze financiële last wordt bijvoorbeeld door de stijgende hooi- en stroprijzen ook jaar na jaar groter. Helaas blijken een aantal paardeneigenaars, die het vaak moeilijk hebben om financieel rond te komen, wel eens te besparen op de verzorging van hun paard(en). Lukt het dan nog niet, trachten ze het te verkopen. Maar dat is niet altijd even eenvoudig. Vandaar dat het Vlaams Paardenloket met haar brochure “De vijf geboden bij de aankoop van een paard” sensibiliseert om goed na te denken vooraleer een paard aan te schaffen.

Waar men vroeger vrij routinematig besloot om paarden die niet meer functioneerden naar de slacht te brengen is er thans een tendens dat heel wat eigenaars deze dieren nog trachten te verkopen of af te staan. Het valt hen zwaar hun paard te laten slachten of te euthanaseren. Zelf willen of kunnen ze er niet meer voor zorgen – omdat de paarden bijvoorbeeld niet meer geschikt zijn om mee te rijden – maar ze verwachten wel van iemand anders om dat te doen. Na lang zoeken kan deze persoon wel eens gevonden worden,… maar sprookjes bestaan niet. De dieren blijven leven maar de levenskwaliteit is dan wel eens ver te zoeken.

Wereldwijd probleem

Paardenverwaarlozing is zeker geen typisch Vlaams probleem, integendeel. In landen zoals de Verenigde Staten, Ierland en het Verenigd Koninkrijk, die met duizenden schrijnende gevallen kampen, loopt de situatie echt uit de hand. Een constante in het verhaal is de daling van het aantal slachtingen. De sluiting van de paardenslachthuizen in de Verenigde Staten en invoer van de Europese regelgeving die eigenaars toelaat om hun paarden uit te sluiten voor de slacht, werken ontegensprekelijk het probleem in de hand. In België is 45% van alle paarden uitgesloten voor de slacht. Euthanasie is evenwel niet goedkoop, daarom worden paarden weggegeven aan eender wie of zelfs gewoon achtergelaten.
In het Verenigd Koninkrijk laaien de discussies hevig op. Zelfs prinses Anne, vroeg zich luidop af of het slachten van paarden voor consumptie niet best opnieuw aangemoedigd zou worden. Dit is toch wel opmerkelijk in een land dat het eten van paarden van oudsher als iets “barbaars” beschouwt.
Het Verenigd Koninkrijk herbergt trouwens ’s werelds oudste paardenasiel: “The Horse Trust”. De werking van deze organisatie is op zijn minst inspirerend te noemen. Naast het opvangen van verwaarloosde paarden, doet het centrum ook aan onderzoek, africhting en sensibilisering. Jeanette Allen, Chief Excecutive van The Horse Trust, neemt bovendien actief deel aan het debat rond paardenverwaarlozing in de Equine Sector Council. De “Stichting voor paarden in nood” zag in haar dan ook de geknipte spreker om de asielen en de Vlaamse paardensector raad te geven ter gelegenheid van de “Studienamiddag Asielpaarden”. Allens toelichting rond de manier waarop The Horse Trust aan fundraising doet, de paarden opvangt en – onder andere met professionele trainers - vaak een nieuwe bestemming geeft, werkte zeker inspirerend.

Vlaamse paardensector pakt verwaarlozing aan

In 2011 richtte het Vlaams Paardenloket de “Stichting voor paarden in nood” op om de verwaarlozingsproblematiek aan te pakken. De stichting zamelt fondsen in voor de officieel erkende opvangcentra die door de overheid in beslag genomen paarden, pony's of ezels opvangen. Daarnaast tracht de sector om paardenhouders via campagnes, brochures, infodagen, sociale media,… te sensibiliseren, doet ze aan zelfcontrole door middel van de uitwerking van een kwaliteitslabel voor maneges en pensionstallen en werkt ze actief mee aan beleidsadviezen. Ook de recente Studienamiddag Asielpaarden kadert binnen deze aanpak.

Open debat, ook met dierenrechtenorganisaties en slachthuizen

De studienamiddag werd afgesloten met een open debat waarin sereen werd gezocht naar oorzaken en oplossingen.

Ook de slachthuissector (Olivier Kemseke, Chevideco) en de Vlaamse dierenrechtenorganisatie Gaia (Michel Vandenbossche) namen hieraan deel.

“Het steeds meer uitsluiten van paarden voor de slacht werkt verwaarlozing in de hand” poneerde Olivier Kemseke tijdens het debat. “Meer paarden weer in het slachtcircuit brengen zou een oplossing kunnen zijn, mits de voedselveiligheid te waarborgen door het opleggen van een wachttijd en bijkomende testen. Zo geef je weer een economische waarde aan een dier dat geen enkele andere waarde meer heeft en daar dan ook de gevolgen van draagt.” Olivier Kemseke beseft dat dit zeker geen populaire oplossing is. Indien er in België en de EU meer paarden geslacht zouden kunnen worden als alternatief voor euthanasie of verwaarlozing, zou er ook minder paardenvlees geïmporteerd worden uit streken waar de regels rond voedselveiligheid en dierenwelzijn (bv. transport) minder strikt zijn.

De paardenasielen zien zich in Vlaanderen beperkt door een gebrek aan middelen om meer paarden op te vangen die slachtoffer zijn van verwaarlozing. In tegenstelling tot het Waalse Animaux en Péril dat zelf een zeer goed uitgebouwd paardenasiel uitbaat, heeft GAIA geen terreinwerking. “Paardenopvang is een expertise waarvoor wij niet in de wieg gelegd zijn.” stelde Michel Vandenbosch. “GAIA beoogt structureel de georganiseerde vormen van dierenmishandeling aan te pakken.” Tijdens het debat verwees GAIA naar een reeks successen in de adviesverlening en geslaagde tussenkomsten bij inbreuken op het dierenwelzijn. Voor rechtstreekse terreinwerking wijst GAIA door naar de asielen die daar hun expertise in hebben.

Consensus over de aanpak is er, zoals te voorspellen, zeker niet, maar met de “Studienamiddag Asielpaarden” werd op Werelddierendag een stap gezet naar de uitwerking van een doelkrachtig actieplan. Het is de liefde voor het paard die de sector verenigt en daarom zijn wij er ook van overtuigd dat we dit probleem samen kunnen aanpakken.