Sinds begin februari heeft de pers veel aandacht besteed aan het “paardenvleesschandaal” in Frankrijk. Ondertussen heeft het zich verspreid over een groot deel van Europa.
De consumenten kunnen zich terecht de vraag stellen “ wat is er nu feitelijk gebeurd?”
Niettegenstaande deze fraude het FAVV niet rechtstreeks aanbelangt, geeft het Agentschap toch antwoorden op de vragen van journalisten en consumenten.
1. Waaruit bestond de fraude?
Het zijn de Britse autoriteiten geweest die deze fraude, die zijn oorsprong vindt in Frankrijk, aan het licht hebben gebracht. Het onderzoek van de Franse autoriteiten toont aan dat een Frans bedrijf paardenvlees heeft aangekocht bij een Roemeens slachthuis via tussenkomst van 2 traders (een Nederlander, reeds vroeger veroordeeld voor de verkoop van paardenvlees in plaats van halal rundvlees en een Cyprioot). Dit bedrijf zou vervolgens dit vlees hebben verder verkocht als rundvlees aan een Franse fabrikant van lasagne, wiens bedrijf gelegen is in het Groothertogdom Luxemburg. Op de etikettering van de lasagne was niets terug te vinden over de aanwezigheid van paardenvlees.
2. Is deze fraude gevaarlijk voor de gezondheid?
Het gaat hier louter om een economische fraude. Omdat rundsvlees veel duurder is dan paardenvlees, is het vervangen van rundvlees door paardenvlees zeer winstgevend voor de fraudeur en een vorm van oneerlijke concurrentie tegenover hen die correct te werk gaan.
In sommige landen, zoals Groot-Brittannië, is het niet eten van paardenvlees een principieel en cultuur gebonden fenomeen.
Maar noch het vlees zelf noch de bereide lasagnes met dit gehakt vlees, vormen een probleem voor de gezondheid van de consumenten.
3. Gaat het om een traceerbaarheidsprobleem?
Het onderzoek heeft het mogelijk gemaakt om terug te gaan in de keten van de fabriek tot het slachthuis en verder stroomafwaarts tot de kleinhandelszaken.
Dit toont aan dat de traceerbaarheid van de producten werd nageleefd.
4. Gaat het om een etiketteringsprobleem?
De etikettering kan altijd verbeterd of vervolledigd worden (een project in deze zin wordt trouwens behandeld op Europees niveau) maar dit zal niet verhinderen dat sommige vormen van fraude kunnen blijven bestaan.
Plichtsbewuste operatoren in de voedselketen moeten zich bevoorraden bij leveranciers die hun vertrouwen waardig zijn en het is aan de officiële controlediensten om toezicht te houden op het werk van iedereen.
5. Er wordt gesproken over residuen van geneesmiddelen in paardenvlees: vormt dat geen probleem voor de gezondheid van de consumenten ?
Bij het onderzoek naar de voormelde fraude hebben de Britse autoriteiten aangetoond dat in bepaalde Engelse slachthuizen met fenylbutazon behandelde paarden in de voedselketen waren terechtgekomen. Fenylbutazon is een ontstekingsremmend geneesmiddel waarvan de residutolerantie 0 is in paardenvlees. Deze paarden komen ongetwijfeld uit de paardensportcompetitie en hadden moeten uitgesloten zijn van de voedselketen.
Het gaat hier dus om een geval dat toevallig tijdens het lopende onderzoek ontdekt werd.
Er kunnen natuurlijk nog andere onaangename vaststellingen uit dit onderzoek naar boven komen vermits het bestaan van vervalste paspoorten voor paarden in Groot-Brittannië reeds werd aangetoond.
6. Voert België ook controles uit op fenylbutazon?
In België neemt het FAVV ongeveer dertig monsters per jaar van paardenkarkassen in het slachthuis om te laten analyseren op fenylbutazon. In 2011 en 2012 was er geen enkel monster positief op fenylbutazon (niet-conform).
Dit is vrij normaal omdat competitiepaarden, die regelmatig geneesmiddelen nodig hebben, door de eigenaar worden uitgesloten van de voedselketen. Dit staat vermeld in het paspoort dat het dier levenslang moet begeleiden. In het paspoort staat ook het nummer vermeld van de elektronische chip waarmee het paard werd geïdentificeerd.
Ook van geïmporteerd paardenvlees worden jaarlijks een honderdtal monsters genomen. En ook hier waren de resultaten allen conform.
Een niet-geïdentificeerd paard en zonder paspoort zal in België niet kunnen worden geslacht om in de voedselketen terecht te komen.
Indien residuen van fenylbutazone zouden worden gedetecteerd zou het karkas onmiddellijk worden vernietigd.
7. Wordt de invoer uit derde landen (buiten de Europese Unie) dus gecontroleerd?
Dierlijke producten zoals vlees, mogen enkel afkomstig zijn uit derde landen die naar de EU mogen exporteren. Deze landen worden door het Voedsel- en Veterinair Bureau van de Europese Commissie gecontroleerd en alleen de landen die voldoende garanties bieden op sanitair vlak mogen hun producten naar Europa exporteren.
Wat paardenvlees betreft importeren wij van buiten Europa vooral uit Mexico, Canada, Brazilië en Argentinië (in totaal ongeveer 15.000 ton/jaar). Dit vlees komt België binnen via de haven van Antwerpen.
Talrijke partijen worden bemonsterd en geanalyseerd (100% voor de partijen afkomstig uit Mexico), inzonderheid op hormonale substanties.
8. Toont de Europese Commissie belangstelling voor het probleem?
Natuurlijk! DG SANCO heeft een aanbeveling laten goedkeuren tijdens de vergadering van 15/02/2013 zodat elke lidstaat een minimum aantal monsters moet nemen om te onderzoeken of er paarden-DNA aanwezig is in producten waarvan verondersteld is dat ze louter uit rundvlees bereid zijn. Een honderdtal monsters per maand zouden in België moeten worden genomen door de FOD Economie gedurende 3 maanden (de conformiteitslimiet ligt op 1% voor paardenvlees in rundvlees waardoor rekening wordt gehouden met mogelijke kruisbesmettingen in de bereidingsruimte).
Voor het onderzoek naar fenylbutazon, moet in elk land 1 monster/50 ton genomen worden. Deze monsters zullen in België door het FAVV worden genomen in de slachthuizen en voor geïmporteerd vlees in de grensinspectieposten .
De Europese Commissie zal deze controles cofinancieren.
9. Wat is het aandeel paardenvlees op de Belgische markt?
In 10 van de 66 slachthuizen voor grote huisdieren worden jaarlijks ongeveer 10.000 paarden geslacht.
In 2012 heeft België ongeveer 16.000 ton paardenvlees ingevoerd uit landen buiten Europa via de grensinspectiepost van de haven van Antwerpen.
België heeft van januari 2012 tot oktober 2012 18.000 ton paardenvlees uitgevoerd naar landen buiten Europa en 12.000 ton naar landen binnen Europa. Nederland en Frankrijk waren hierbij de grootste afnemers.
Er werden uit landen buiten de EU in 2012 ongeveer 1.200 levende paarden geïmporteerd, waarvan geen enkel bestemd was voor de slacht!
Ongeveer 10.000 levende paarden werden intracommunautair verhandeld.
